สาขาคลังปัญญา ด้านหัตถกรรม

สาขาภูมิปัญญาท้องถิ่น สาขาหัตถกรรม

ชื่อ แม่อุ้ยกาบ    นามสกุล คนสม วัน เดือน ปีเกิด -- -- 2488

ที่อยู่ปัจจุบัน บ้านเลขที่ 47 หมู่ 5 บ้านร่องไฮ ตำบลบ้านใหม่ อำเภอเมืองพะเยา จังหวัดพะเยา

โทรศัพท์ 085 6233365 โทรสาร – Line ID -  Email – address – Facebook –

ภูมิกัดทางภูมิศาสตร์ ค่า X : 19.266134  ค่า y : 99.813377

ด้ายผูกแขนจากด้ายแก๋นแป๋ เป็นด้ายผูกแขนที่ทำมาจากฝ้ายแก๋นแป๋ ที่มีการทอมาจากแม่อุ้ยกาบ คนสม เป็นสินค้าที่มีความนิยมและยอมรับ เพราะมีความเป็นธรรมชาติสามารถนำไปทำประกอบพิธีต่างๆ ได้แล้ว คุณภาพของด้ายยังสามารถนำไปจำหน่ายสู่ท้องตลาดที่มีความต้องการ และที่ผ่านมาได้รับการยอมรับจากลูกค้าและคำชมจากคนในชุมชน ทำให้แม่อุ้ยรู้สึกภูมิใจเป็นอย่างมาก

ด้านการถ่ายทอดความรู้ แม่อุ้ยเคยเป็นวิทยากรสอนให้กับเด็กในโรงเรียนในชุมชนทั้ง โรงเรียนบ้านใหม่และโรงเรียนบ้านโป่ง ส่วนเด็กโตจากโรงเรียนมัธยมในชุมชน คือ โรงเรียนพะเยาประสาทวิทย์ และที่สำคัญ นิสิตจากมหาวิทยาลัยพะเยา เคยมาศึกษาเรียนรู้กับแม่อุ้ย และได้นำองค์ความรู้ไปเผยแพร่และเก็บข้อมูลทางวิชาการเพื่อนำเสนอทางคณะมาแล้ว แม่อุ้ยบอกว่าหากตั้งใจจริงทุกคนสามารถทำได้ โดยแม่อุ้ยเองได้ทำด้ายจากฝ้ายแก๋นแป๋ มาตั้งแต่อายุ 17 ปี จนปัจจุบันแม่อุ้ยมีอายุ 75 ปีแล้ว และยังคงทำเป็นกิจวัตรประจำวันอยู่ นอกจากสร้างรายได้แล้ว “ยังทำให้ด้ายสามารถผูกวิถีชีวิตคนในชุมชนให้เคารพและศรัทธากันได้ดีตลอดไป” แม่อุ้ยกาบกล่าว

ด้ายผูกแขนจากฝ้ายแก๋นแป๋ คือ ภูมิปัญญาที่สืบทอดกันมาตั้งแต่สมัยบรรพบุรุษ โดยสมัยก่อนนั้นมีต้นฝ้าย   แก๋นแป๋ ซึ่งเป็นฝ้ายชนิดหนึ่งที่ขึ้นตามชายป่า ของชุมชนบ้านร่องไฮ หมู่ที่ 5 ตำบลบ้านใหม่ อำเภอเมืองพะเยา จังหวัดพะเยา เป็นฝ้ายที่มียวงฝ้ายหนา  เมล็ดเล็ก และมีสีขาวบริสุทธิ์ เหมาะแก่การนำมาทำด้าย และคนเหนือมักจะใช้ด้ายที่ทำจากฝ้ายแก๋นแป๋ ทำพิธีหรือใช้ในพิธีกรรมที่ศักดิ์สิทธิ์เสมอมาทำให้ด้ายที่ทำจากฝ้ายแก๋นแป๋ยังคงเป็นที่ต้องการของคนในชุมชนและตลาด

แม่อุ้ยกาบ คนสม คือ ผู้ที่เรียนรู้การทำฝ้ายแก๋นแป๋มาจากแม่อุ้ย (คุณยาย) ของท่านตั้งแต่ อายุ 17 ปี เนื่องจากที่บ้านตอนนั้นป่ออุ้ย (คุณตา) นั้นมีอาชีพเป็นหมอสืบชะตาของหมู่บ้าน และต้องใช้ด้ายจากฝ้ายแก๋นแป๋เพื่อประกอบพิธีต่างๆ ทำให้ท่านไปฝึกฝนและเรียนรู้ โดยสมัยก่อนในแต่ละบ้านจะมีคนที่ทำฝ้ายเพื่อใช้ในพิธีอยู่ทุกบ้าน แม่อุ้ยกาบเอง ก็ต้องช่วยเหลือแบ่งเบาภาระครอบครัวโดยการช่วยแม่อุ้ยเก็บดอกฝ้ายแก๋นแป๋ เอาฝ้ายมาอี้ด (ปั่นเพื่อทำให้ฟู) โดยใช้เครื่องอี้ด(เครื่องรีด)แล้วนำไปผึ่งและตากฝ้ายให้แห้ง และนำมากิ้ก (พันให้เข้ากับไม้) โดยใช้ไม้ลักษณะแท่งตะเกียบ เพื่อทำให้เป็นเผี่ยน(ให้เป็นเส้น) ซึ่งง่ายต่อการนำไปปั่นให้เป็นเส้นโดยใช้เครื่องเผี่ยน (เครื่องปั่น) โดยการเผี่ยนนั้นหากครบ 3 กิ้ก ของฝ้ายก็จะได้ฝ้าย 1 กั้น (ม้วนด้าย) โดยใช้เปี๋ย (วงพันด้ายให้เป็นวงกลม) เป็นตัวกำหนด โดยมีราคาตกอยู่ที่กั้นละ 20 บาท ซึ่งในแต่ละวันแม่อุ้ยสามารถทำด้ายได้มากถึงวันละ 30 กั้น ซึ่งมีราคามากถึง 600 บาท

ผู้บันทึกข้อมูล นายวชิรานุวัฒน์ พัฒใหม่ ตำแหน่ง ครู กศน.ตำบลบ้านใหม่ เบอร์โทรติดต่อ 085 7107516

ศูนย์การศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัยอำเภอเมืองพะเยา จังหวัดพะเยา    

วันที่บันทึกข้อมูล 27 มกราคม 2563