วัดบนเขาดอยบุษราคัม หนึ่งเดียวของ จังหวัดพะเยา

วัดอนาลโยทิพยาราม หรือ ดอยบุษราคัม ตั้งอยู่บนดอยบุษรา คัม บ้านสันป่าม่วง หมู่ที่ 6 ต.สันป่าม่วง จ.พะเยา สร้างโดยพระปัญญาพิศาลเถร (พระอาจารย์ไพบูลย์ฯ) เมื่อปี 2525 เป็นอุทยานพระพุทธศาสนา มีศาสนสถานที่สวยงามเช่น พระพุทธรูปศิลปสุโขทัย องค์ใหญ่ พระพุทธรูปปางต่างๆ อาทิ พระพุทธลีลา พุทธคยา เก๋ง จีน ประดิษฐาน เจ้าแม่กวนอิม หอพระแก้วมรกต จำลอง ทำด้วย ทองคำ งาช้างดำ ฯลฯ บรรยากาศร่มรื่น พื้นที่กว้างขวาง ที่มีสิ่งแวดล้อมไปด้วยทรัพยา กรป่าไม้ จากยอดดอยสามารถชมทัศนียภาพของกว๊านพะเยา และตัวเมืองของพะเยาได้อย่างสวยงาม การเที่ยวชมวัดอนาลโย สามารถขึ้นวัดอนาลโยได้ 2 ทางคือ ทางรถยนต์และทางบันได และ มีที่พักแบบรีสอร์ทอยู่บนวัด วัดอนาลโยทิพยาราม ด้วย

ประวัติของวัดอนาลโยทิพยาราม พระอาจารย์ ไพบูลย์ สุมังคโล ขณะนั้นท่านอยู่ที่วัดรัตนวนาราม ท่านได้มีปรากฎการณ์เห็น ทรายทองไหลลงมาสู่วัดเป็นสาย รังสี แสงของทรายทองที่ไหลพั่งพรูราวกับสายน้ำนั้นอาบวัดทั้งวัด จนแทบจะกลายเป็นวัดทองคำ ท่านมองตามลำ แสงสีทองไปก็เห็นเขาที่อยู่อีกฟากหนึ่งของกว๊านพะเยานั่นเอง จากนั้นได้มีโยมมาอาราธนาให้ไปดูสถานที่สำคัญ และแปลกประหลาด เพื่อจะได้สร้างสำนักสงฆ์ไว้เป็นที่บำเพ็ญกุศลของชาวบ้าน จนเป็นวัดอนาลโย จนถึงปัจจุบัน และเป็นที่ ๆ ชาวบ้านมักจะเห็นแสง สว่างเป็นดวงกลมลอยไปมาอยู่บนดอยสูง แสงนั้นดูสว่างเรืองรอง บางทีก็สว่างจ้าเป็นสีเหลืองสดอาบทั้งดอยราว กับกลายเป็นดอยทองคำ เหตุการณ์เหล่านี้มักจะปรากฏในวันสำคัญทางพระพุทธศาสนา เช่น วันพระ 8 หรือ 15 ค่ำ

จึงได้ตัดสินใจมาอยู่ที่นี่ และเริ่มสร้างวัด ท่านได้ นิมิตว่ามีคนรูปร่าง ดำ สูงใหญ่มาบอกว่า หากท่านอาจารย์จะมาอยู่ที่นี่ ก็มาอยู่ได้ แต่ขอให้ตั้งชื่อวัด เป็นวัดหลวงปู่ขาว ซึ่งท่าน พระอาจารย์ ก็ ไม่ขัดข้องประการใด ดังนั้นจึงได้เป็นชื่อ วัดอนาลโยขึ้นมา เพราะท่าน มีนามว่า “หลวง ปู่ขาว อนาลโย” ผู้เป็นประธานสงฆ์ อยู่ ณ วัดกลอง เพล จ.อุดรธานี จนวัดแห่งนี้ใช้ชื่อว่าวัดอนาลโยทิพยาราม จนทุกวันนี้ ได้มีนักท่องเที่ยวทั้งในและต่างจังหวัด ตลอดจนต่างประเทศ พากันเดินทางมาเที่ยวชมทุกวันเพราะวัดอยู่ท่ามกลางธรรมชาติล้อมรอบด้วยป่าเขาอันร่มรื่นดังกล่าว